Stress có ảnh hưởng đến chiều cao không?

Stress là gì?

Stress được hiểu là trạng thái lo lắng, mệt mỏi hoặc căng thẳng về tinh thần do một tình huống khó khăn gây ra. Stress là phản ứng tự nhiên của con người khiến chúng ta phải giải quyết những thách thức và mối đe dọa trong cuộc sống của mình. Chúng ta đều từng trải qua stress ở một mức độ nào đó. Tuy nhiên, cách chúng ta phản ứng với căng thẳng tạo ra sự khác biệt lớn đối với sức khỏe tổng thể của chúng ta.

Các yếu tố kích hoạt thể chất, cảm xúc hoặc tâm lý có thể đến từ tình huống khác nhau, cả tích cực và tiêu cực. Lúc này, cơ thể cũng giải phóng các nội tiết tố gây căng thẳng như cortisol và adrenaline. Tuy nhiên, khi stress trở thành mãn tính hoặc quá sức chịu đựng, nó có thể có tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Một số nguyên nhân phổ biến gây stress cho độ tuổi trẻ em và thanh thiếu niên như áp lực học tập, khó khăn tài chính, các vấn đề về mối quan hệ, áp lực từ gia đình, những thay đổi lớn trong cuộc sống và các vấn đề sức khỏe.

Stress gây ra những hệ lụy sức khỏe cho trẻ em và thanh thiếu niên

Mỗi người có thể biểu hiện stress theo nhiều cách khác nhau và tác động của nó có thể khác nhau ở từng người. Một số dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của căng thẳng bao gồm:

• Các triệu chứng về cơ thể: Nhức đầu, căng cơ, mệt mỏi, các vấn đề về tiêu hóa, nhịp tim nhanh và rối loạn giấc ngủ.

• Các triệu chứng về cảm xúc: Lo lắng, cáu kỉnh, thay đổi tâm trạng, bồn chồn và cảm thấy choáng ngợp.

• Các triệu chứng hành vi: Thay đổi khẩu vị, rời xa các hoạt động xã hội, khó tập trung và sử dụng các cơ chế đối phó không lành mạnh như ăn quá nhiều hoặc lạm dụng chất gây nghiện.

Stress mãn tính hoặc stress kéo dài có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe lâu dài nếu không được xử lý đúng cách. Nó có thể góp phần gây ra các tình trạng như huyết áp cao, bệnh tim, hệ thống miễn dịch suy yếu, trầm cảm và rối loạn lo âu.

Stress có nhiều mức độ và cách thể hiện khác nhau

Stress có gây cản trở sự phát triển chiều cao không?

Các yếu tố quyết định chiều cao bao gồm di truyền, dinh dưỡng, hoạt động thể chất, giấc ngủ, môi trường sống, cân bằng nội tiết tố và sức khỏe tổng thể. Trong khi đó, stress có thể gián tiếp ảnh hưởng đến chiều cao trong giai đoạn trẻ em và thanh thiếu niên phát triển bằng cách tác động tiêu cực đến các yếu tố này như sau: 

Dinh dưỡng và thèm ăn: Stress có thể dẫn đến thay đổi thói quen ăn uống và tạo cảm giác thèm ăn. Stress hoặc lo lắng kéo dài dễ khiến bạn ăn ít hơn hoặc lựa chọn thực phẩm không lành mạnh, có khả năng ảnh hưởng đến lượng chất dinh dưỡng. Stress khiến bạn dễ dàng “đối mặt” với tình trạng thừa hoặc thiếu cân tùy vào sự thay đổi chế độ ăn uống. Nhu cầu dưỡng chất không được đáp ứng sẽ ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển trong thời thơ ấu và độ tuổi thanh thiếu niên. 

Rối loạn nội tiết tố: Bệnh stress mãn tính thường kích hoạt cơ thể giải phóng các chất gây căng thẳng như cortisol. Lượng nội tiết tố này tăng cao trong thời gian dài, có thể phá vỡ hoạt động bình thường của các nội tiết tố khác, bao gồm cả nội tiết tố tăng trưởng. Mất cân bằng nội tiết tố có thể dẫn đến kết quả chậm phát triển chiều cao.

Rối loạn giấc ngủ: Stress chắc chắn sẽ cản trở giấc ngủ, gây thiếu ngủ hoặc chất lượng giấc ngủ kém. Trong khi ngủ, cơ thể sản xuất nội tiết tăng trưởng, rất cần thiết cho sự tăng trưởng và sửa chữa mô xương. Giấc ngủ bị gián đoạn ảnh hưởng đến việc sản xuất nội tiết tăng trưởng, đồng thời giảm trao đổi chất lành mạnh, cản trở chuyển hóa năng lượng và xương không có thời gian thư giãn. Do đó, chiều cao chắc chắn sẽ khó tăng thêm dù trẻ đang trong giai đoạn phát triển.

Hạn chế hoạt động thể chất: Stress có thể làm giảm động lực tham gia vào các hoạt động thể chất, tạo cảm giác uể oải, cơ thể trở nên thụ động hơn hoặc bị hạn chế phạm vi vận động. Hoạt động thể chất thường xuyên rất quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của xương và cơ, điều cần thiết để đạt được tiềm năng chiều cao tối ưu.

Stress khiến bạn bị giảm khả năng vận động thể dục, thể thao

Những dấu hiệu cho thấy bạn bị stress

Stress có thể biểu hiện theo các cách khác nhau, dấu hiệu và triệu chứng cũng khác nhau ở mỗi người. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến của stress, bạn cần theo dõi và phát hiện kịp thời để có hướng giải quyết hợp lý:

Triệu chứng thực thể

• Nhức đầu hoặc đau nửa đầu.

• Căng cơ hoặc cứng cơ.

• Mệt mỏi hoặc kiệt sức.

• Các vấn đề về tiêu hóa (đau dạ dày, buồn nôn, tiêu chảy).

• Thay đổi khẩu vị (cảm thấy thèm ăn nhiều hơn hoặc ăn ít hơn bình thường).

• Rối loạn giấc ngủ (buồn ngủ nhiều hơn, mất ngủ, ngủ chập chờn hoặc thường xuyên ngủ quên).

Triệu chứng cảm xúc

• Lo lắng với các mức độ từ nhẹ đến nặng.

• Khó chịu hoặc ủ rũ.

• Cảm thấy choáng ngợp hoặc cảm giác không thể đối phó với tình hình hiện tại.

• Cảm thấy bồn chồn.

• Khó thư giãn hoặc trở nên nóng giận, khó bình tĩnh.

• Giảm lòng tự trọng hoặc cảm giác vô giá trị.

Dấu hiệu nhận biết

• Suy nghĩ nhiều hoặc khó tập trung.

• Hay quên hoặc các vấn đề khác về trí nhớ.

• Thiếu tập trung hoặc giảm chú ý.

• Khả năng phán đoán hoặc ra quyết định kém.

Triệu chứng hành vi

• Tách biệt với xã hội, ngại tham gia các hoạt động đông người.

• Trốn tránh trách nhiệm hoặc gặp khó khăn khi hoàn thành nhiệm vụ.

• Trì hoãn hoặc gặp khó khăn khi bắt đầu công việc.

• Thay đổi trong giao tiếp (nói nhanh hơn, nói chậm hơn hoặc to hơn bình thường)

• Tăng cường sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, chất gây nghiện, thuốc lá…

Thói quen thể chất

• Hay cắn móng tay hoặc luôn trong trạng thái bồn chồn.

• Nghiến răng.

Thói quen cảm xúc

• Ăn uống theo cảm xúc hoặc thay đổi cách ăn uống.

• Cảm xúc bộc phát hoặc tăng độ nhạy cảm về cảm xúc.

Triệu chứng xã hội

• Khó duy trì các mối quan hệ bạn bè, gia đình, công việc và trong cuộc sống.

• Gia tăng xung đột hoặc tranh luận với người khác.

• Rụt rè và tách khỏi các hoạt động xã hội hoặc các hoạt động theo sở thích trước đó.

Trẻ rụt rè và dành thời gian ở nhà nhiều hơn là tham gia hoạt động tập thể

Những tác hại của stress đối với cơ thể

Các vấn đề về tim mạch

Stress kéo dài hoặc trở thành bệnh mãn tính có thể góp phần làm tăng huyết áp, bệnh tim và tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Điều này xảy ra do các nội tiết tố căng thẳng như cortisol và adrenaline có thể làm tăng huyết áp và gây viêm động mạch. Cụ thể như sau:

• Tăng huyết áp: Cortisol và adrenaline làm tăng nhịp tim và làm co các mạch máu, gây ra tình trạng huyết áp cao. Huyết áp cao liên tục gây tổn thương thành mạch máu và tăng nguy cơ bị đột quỵ và cơn đau tim.

• Tăng cholesterol xấu (LDL) và triglycerides: Tác động của stress làm bạn có xu hướng ăn nhiều thức ăn không lành mạnh hoặc ít vận động, dẫn đến tăng cholesterol xấu và triglycerides trong máu, cả hai đều là yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch.

• Tạo cục máu đông: Stress cũng có thể làm tăng khả năng hình thành các cục máu đông, gây nguy cơ cao về đột quỵ và cơn đau tim.

• Tác động tâm lý: Stress kéo dài góp phần làm tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu, những rối loạn tâm lý này cũng liên quan đến bệnh tim mạch.

Suy giảm hệ miễn dịch

Căng thẳng kéo dài có thể ức chế hệ thống miễn dịch, khiến bạn dễ bị nhiễm trùng, bệnh tật và phục hồi chậm hơn sau chấn thương hoặc sau khi mắc bệnh. Hệ miễn dịch kém là tiền đề tạo ra các vấn đề sức khỏe như chậm tăng trưởng, giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng, thường xuyên đau ốm…

Các vấn đề tiêu hóa

Tác hại tiêu biểu của stress chính là các vấn đề về đường tiêu hóa như khó tiêu, trào ngược axit, loét dạ dày và hội chứng ruột kích thích. Sở dĩ do khi bạn stress, bạn dễ thay đổi thói quen ăn uống, việc bổ sung dưỡng chất trở nên thất thường và hàm lượng thiếu lành mạnh. Stress làm tăng hoạt động của dạ dày khiến quá trình chuyển thức ăn vào ruột nhanh hơn bình thường, gây ra các triệu chứng như ợ hơi nóng hoặc chướng bụng. Trong khi đó, một số người khi gặp stress bị tiêu chảy hoặc táo bón.

Rối loạn giấc ngủ

Stress khiến bạn bị gián đoạn giấc ngủ, dễ mất ngủ hoặc chất lượng giấc ngủ kém. Sở dĩ do khi bạn stress, bạn có xu hướng suy nghĩ nhiều, suy nghĩ phức tạp, khó thư giãn. Ngủ không đủ giấc có thể làm trầm trọng thêm tình trạng stress và tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng thể. Một số trường hợp stress có thể khiến bạn cảm thấy buồn ngủ và cần được ngủ nhiều hơn, thậm chí có thể ngủ quên khi đang học tập hoặc làm một điều gì đó.

Người bị stress thường xuyên mất ngủ hoặc giấc ngủ chập chờn

Rối loạn cân nặng

Stress kéo theo những thay đổi nhất định trong thói quen ăn uống. Người bị stress có xu hướng ăn nhiều hơn, đặc biệt ăn khuya và ăn các loại thực phẩm chứa nhiều đường và chất béo - như một cách giải tỏa tâm trạng. Điều này khiến bạn tăng cân nhanh, dẫn đến thừa cân, béo phì. Một số khác lại ăn ít lại, thường xuyên bỏ bữa, khiến cơ thể thiếu chất và trở nên còi cọc.

Rối loạn sức khỏe tinh thần

Stress làm tăng nguy cơ phát triển các vấn đề sức khỏe tâm thần như rối loạn lo âu, trầm cảm và kiệt sức. Điều này cũng xảy ra do các triệu chứng stress kéo dài bao gồm: Mất ngủ, ăn uống thất thường, ít vận động, suy nghĩ quá nhiều, thường xuyên mệt mỏi… Tinh thần kém sẽ kéo theo nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, nặng hơn là gây bệnh trầm cảm.

Các vấn đề về da

Stress khiến bạn mất ngủ, ăn uống thiếu khoa học. Từ đó, một số tình trạng tiêu cực ở da như mụn trứng cá, chàm và bệnh vẩy nến cũng dễ dàng xuất hiện. Da thiếu sức sống, nhiều khuyết điểm càng khiến bạn tự ti hơn, khó cải thiện tình trạng stress hơn.

Gây hại cho cơ xương khớp

Stress có thể gây căng cơ, dẫn đến đau lưng và các chứng đau nhức cơ thể. Stress làm cho cơ bắp căng ra, đặc biệt là ở vùng cổ, vai, lưng và cẳng chân. Trạng thái căng cơ kéo dài gây đau cơ, khó chịu và giảm tính linh hoạt của cơ thể. Căng cơ kéo dài làm gia tăng nguy cơ bị chấn thương, như chuột rút, kéo giãn cơ hoặc viêm cơ. Stress cũng có thể khiến bạn dễ bị chấn thương tay, cổ tay và khuỷu tay khi tham gia các hoạt động thể chất đơn giản.

Suy giảm nhận thức

Căng thẳng kéo dài có thể làm suy giảm trí nhớ, khả năng tập trung và chức năng nhận thức, khiến bạn khó tập trung hoặc khó đưa ra quyết định. Một số cá nhân có thể sử dụng cơ chế đối phó không lành mạnh như hút thuốc, uống quá nhiều rượu, bia hoặc sử dụng chất kích thích để kiểm soát căng thẳng. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Việc học trở nên khó khăn hơn khi trẻ bị stress

Cách thoát khỏi tình trạng stress kéo dài

Tìm hiểu nguyên nhân

Việc tìm hiểu nguyên nhân có thể do bản thân người stress theo dõi hoặc bạn có thể tìm đến bác sĩ, chuyên gia tư vấn tâm lý. Hiểu được nguyên nhân sâu xa gây nên tình trạng stress hiện tại giúp bạn có phương pháp cải thiện phù hợp. Tập trung giải quyết từng nguyên nhân là cách nhanh nhất để thoát khỏi tình trạng stress kéo dài.

Ăn uống lành mạnh

Một chế độ ăn uống bổ dưỡng và cân bằng, bao gồm nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc giúp cơ thể khỏe mạnh hơn, tinh thần sảng khoái hơn. Hãy tránh dùng quá nhiều đồ ăn hoặc thức uống chứa caffeine, rượu bia và thực phẩm có đường hoặc đã qua chế biến vì chúng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng stress.

Chăm sóc giấc ngủ

Ngủ đủ giấc rất quan trọng cho cả cơ thể và tâm trí. Giấc ngủ chất lượng giúp hệ thần kinh được thư giãn, cơ thể tỉnh táo và sảng khoái hơn, hỗ trợ đẩy lùi tác động của stress. Dưới đây là một số thói quen tốt để chăm sóc giấc ngủ:

• Tập thói quen đi ngủ vào cùng một thời điểm mỗi tối và thức dậy vào một giờ nhất định buổi sáng.

• Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh, tối vừa phải, nhiệt độ dễ chịu, không quá lạnh hoặc quá nóng, thoáng mát.

• Hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử như TV, máy tính và điện thoại thông minh trước khi ngủ.

• Tránh ăn tối quá no hoặc ăn trước khi ngủ, không nạp caffeine hoặc bia rượu trước khi ngủ.

• Tập thể dục nhẹ nhàng 5 - 10 phút trước khi ngủ cũng giúp bạn dễ ngủ hơn.

Tập yoga trước khi ngủ giúp bạn ngủ ngon và sâu giấc hơn

Dành thời gian vận động mỗi ngày

Tham gia các hoạt động thể chất thường xuyên để tăng khả năng giải phóng endorphin cùng các nội tiết tố có tác dụng giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng. Hãy chọn các hình thức vận động bạn thích, chẳng hạn như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, aerobic, chơi thể thao. Bên cạnh đó, hãy thử kết hợp các kỹ thuật thư giãn vào thói quen hằng ngày của bạn, chẳng hạn như các bài tập hít thở sâu, thiền, yoga. Những bài tập này sẽ giúp làm dịu tâm trí và cơ thể và giảm mức độ stress.

Kết nối với mọi người

Mấu chốt của stress là do bạn chọn cách tự mình trải qua khó khăn và không thể tâm sự với người khác. Các chuyên gia tâm lý khuyên người bị stress nên giữ liên lạc với gia đình và bạn bè cũng như chia sẻ mối quan tâm và cảm xúc của bạn với những người bạn tin tưởng. Việc tăng kết nối với những người khác có thể nâng cao tâm trạng và giúp bạn cảm thấy bớt căng thẳng hơn.

Tập thư giãn nhiều hơn

Nếu có thể, hãy hạn chế tiếp xúc với những tình huống căng thẳng hoặc các cá nhân thường xuyên gây căng thẳng trong cuộc sống của bạn. Bạn có thể đặt ra ranh giới của sự lành mạnh và ưu tiên chăm sóc bản thân. Chọn ra một số hoạt động mang lại cho bạn niềm vui và sự thư giãn để tham gia thường xuyên như đọc sách, làm vườn, vẽ tranh hay chơi nhạc cụ, chơi thể thao... 

Bạn có biết, tiếng cười có thể là liều thuốc giảm căng thẳng tuyệt vời, bởi “một nụ cười là mười thang thuốc bổ”. Nếu chưa tìm ra cách thoát khỏi tình trạng stress, hãy thử xem một bộ phim vui nhộn, dành thời gian cho những người thân yêu hoặc tham gia vào các hoạt động khiến bạn vui vẻ. 

Quản lý thời gian đúng cách giúp bạn hạn chế stress

Học cách quản lý thời gian

Stress thường xảy ra khi bạn bị quá tải do không biết cách sắp xếp các hoạt động trong ngày. Do đó, bạn nên học cách quản lý thời gian hiệu quả hơn, đặt ưu tiên cho những hạng mục gấp. Chia nhỏ các nhiệm vụ thành các hoạt động nhỏ hơn cũng là một cách để bạn dễ quản lý để giảm căng thẳng liên quan đến thời hạn hoàn thành.

• Tin liên quan: 9 dấu hiệu trẻ đang bước vào giai đoạn tăng chiều cao nhanh