Caffeine là gì?
Caffeine là một chất kích thích tự nhiên thuộc nhóm hợp chất gọi là xanthines. Đặc trưng khi ăn/uống caffeine là mang đến cho bạn sự tỉnh táo, khả năng tập trung cao. Sở dĩ do caffeine hoạt động như một chất kích thích hệ thần kinh trung ương, ngăn chặn hoạt động của adenosine - một chất hóa học gây buồn ngủ và thúc đẩy các chất dẫn truyền thần kinh khác hoạt động. Điều này dẫn đến sự gia tăng tạm thời về sự tỉnh táo, năng lượng và sự tập trung, cũng như giảm mệt mỏi.
Tác dụng của caffeine có thể khác nhau tùy thuộc vào độ nhạy cảm của từng cơ địa, liều lượng và phương pháp tiêu thụ. Mặc dù lượng caffeine vừa phải thường được coi là an toàn đối với hầu hết mọi người, nhưng liều lượng cao có thể dẫn đến các tác dụng phụ tiêu cực, chẳng hạn như lo lắng, bồn chồn, mất ngủ và tim đập nhanh.
Caffeine có trong loại thực phẩm nào?
Caffeine được cung cấp trong nhiều loại thực phẩm và đồ uống. Dưới đây là một số ví dụ về thực phẩm chứa caffeine:
- Cà phê và các đồ uống có chứa cà phê như espresso, cappuccino, latte, americano...
- Các loại trà khác như trà xanh, trà đen, trà ô long...
- Nước ngọt, nước tăng lực...
- Chocolate và các sản phẩm từ chocolate như kem, bánh kẹo...
- Một số loại thuốc giảm đau.
Ngoài ra, caffeine cũng có thể được thêm vào một số loại thực phẩm và đồ uống khác như kem tươi, nước ép hoa quả, nước có ga... để tăng tính kích thích và giảm mệt mỏi. Hương vị các loại thức uống chứa caffeine thường hấp dẫn nên được nhiều người yêu thích.
Tiêu thụ caffeine có ảnh hưởng như thế nào đến chiều cao?
Caffeine không được khuyến khích cho trẻ dưới 12 tuổi để tránh ảnh hưởng đến khả năng phát triển tự nhiên về thể chất. Đối với thanh thiếu niên và trẻ trên 12 tuổi, việc tiêu thụ caffeine đôi khi có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chiều cao. Những ảnh hưởng tiêu cực mà chúng tôi chia sẻ dưới đây chủ yếu xảy ra khi trẻ em và thanh thiếu niên bổ sung quá nhiều caffeine hoặc uống không đúng cách, sản phẩm chưa phù hợp:
Caffeine được xem là một dạng chất ức chế khả năng hấp thụ canxi của cơ thể. Trong khi đó, canxi lại là thành phần chính cấu tạo nên xương và cần được bổ sung đầy đủ nếu muốn phát triển chiều cao thuận lợi. Uống nhiều caffeine khiến canxi sau khi bổ sung khó hấp thụ vào máu và xương, kéo theo tình trạng dư thừa, tích tụ canxi gây ra táo bón, sỏi thận. Xương không nhận đủ canxi sẽ chậm tăng trưởng theo tiến trình tự nhiên, bạn khó đạt chuẩn chiều cao theo độ tuổi.
Caffeine nổi tiếng với tác dụng mang lại sự tỉnh táo, khả năng tập trung cao. Thế nhưng, đây không phải hiệu quả tốt khi bạn uống vào buổi chiều tối và buổi tối. Thời gian phát huy tác dụng tỉnh táo của caffeine kéo dài nên nếu bạn ăn hoặc uống các thực phẩm chứa caffeine vào buổi chiều muộn và buổi tối sẽ khiến bạn bị mất ngủ. Xương tăng trưởng mạnh khi bạn ngủ, đây cũng là thời điểm sản xuất nội tiết tố tăng trưởng. Mất ngủ, khó ngủ do caffeine sẽ giảm khả năng tăng chiều cao.
Một vấn đề nữa có thể khiến caffeine ảnh hưởng đến chiều cao chính là về độ ngọt. Nhiều loại đồ uống chứa caffeine bổ sung thêm một lượng đường lớn. Tiêu thụ quá nhiều đường là nguyên nhân chính khiến bạn tăng cân nhanh, dễ dẫn đến thừa cân, nặng hơn là béo phì. Lượng mỡ thừa lớn lúc này sẽ chèn ép vào xương, gây áp lực cho xương và khiến xương không còn không gian tăng trưởng.
Lợi ích và tác hại của caffeine đối với sức khỏe
Lợi ích
Caffeine có thể mang đến một số lợi ích sức khỏe khi được tiêu thụ ở mức độ vừa phải:
- Tăng cường chức năng nhận thức: Caffeine có thể cải thiện sự tỉnh táo, tập trung và trí nhớ, giúp tăng năng suất và hoạt động tinh thần. Caffeine có thể cải thiện tâm trạng, giảm nguy cơ trầm cảm, kích thích não bộ và phòng chống bệnh Parkinson và Alzheimer.
- Tăng cường trao đổi chất: Tác dụng kích thích hệ thần kinh kéo theo hiệu quả tăng trao đổi chất, mức cải thiện lên tới 11%, ngoài ra tăng thêm 13% khả năng đốt cháy chất béo. Theo một nghiên cứu khoa học, tiêu thụ 300mg caffeine hỗ trợ tiêu hao khoảng 79 calo. Lợi ích này giúp các bạn
- Giảm nguy cơ mắc một số bệnh: Lượng caffeine vừa phải có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, bệnh thần kinh, bệnh tim và bệnh gan.
- Mang lại lợi ích chống oxy hóa: Caffeine chứa chất chống oxy hóa có thể giúp bảo vệ cơ thể chống lại tác hại của quá trình oxy hóa và viêm nhiễm.
- Tăng cường hoạt động thể chất: Caffeine có thể cải thiện sức bền và giảm mệt mỏi, giúp bạn có thành tích thể thao tốt hơn. Sau khi bổ sung vào cơ thể, caffeine tận dụng chất béo làm nhiên liệu khi tập thể dục. Caffeine được biết đến với tác dụng lưu trữ glucose trong cơ bắp giúp bạn vận động dễ dàng. Bổ sung caffeine trước khi tập thể dục giúp người tập giảm nguy cơ bị co cơ, tăng khả năng chịu lực.
Điều đáng chú ý là những lợi ích sức khỏe của caffeine có thể khác nhau tùy thuộc vào các yếu tố cá nhân như tuổi tác, giới tính và tình trạng bệnh lý hiện tại. Quan trọng là bạn tiêu thụ caffeine ở mức độ vừa phải và tránh uống quá nhiều để tránh tác dụng phụ tiêu cực dưới đây.
Tác hại
Mặc dù lượng caffeine vừa phải được coi là an toàn đối với hầu hết mọi người, nhưng tiêu thụ quá nhiều caffeine có thể dẫn đến một loạt tác hại và rủi ro sức khỏe, bao gồm:
- Tăng cảm giác lo lắng: Caffeine liều cao có thể gây lo lắng, căng thẳng và bồn chồn, từ đó cản trở các hoạt động hàng ngày cũng như thời gian sinh hoạt.
- Mất ngủ: Caffeine có thể làm gián đoạn giấc ngủ và khiến bạn khó đi vào giấc ngủ, ngủ không ngon giấc. Khả năng mất ngủ có thể do bạn đã uống quá nhiều caffeine hoặc uống vào buổi tối hoặc chiều muộn. Tình trạng này kéo dài dẫn đến bệnh khó ngủ kinh niên, bạn cần lưu ý.
- Tim đập nhanh và tăng nhịp tim: Caffeine có thể kích thích tim và gây ra nhịp tim không đều hoặc đánh trống ngực, đặc biệt ở những người mắc bệnh tim tiềm ẩn.
- Huyết áp cao: Uống quá nhiều caffeine sẽ dẫn đến tăng huyết áp, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đặc biệt là đột quỵ.
- Mất nước: Caffeine là một chất lợi tiểu, uống nhiều dễ khiến bạn phải đi tiểu nhiều và dẫn đến mất nước nếu không có phương pháp bù đắp kịp thời.
- “Nghiện” caffeine: Tiêu thụ caffeine thường xuyên có thể dẫn đến các triệu chứng phụ thuộc, thậm chí là “nghiện” caffeine với các dấu hiệu như đau đầu, khó chịu và mệt mỏi nếu phải ngừng uống đột ngột.
Những loại đồ uống tốt cho chiều cao mà bạn nên lựa chọn
Để đảm bảo khả năng tăng chiều cao, trẻ em và thanh thiếu niên nên áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh. Caffeine có thể tốt cho sức khỏe nếu uống đúng cách, nhưng cũng ảnh hưởng đến chiều cao. Do đó, hãy chọn các loại đồ uống lành mạnh hơn sau:
- Sữa và sản phẩm từ sữa: Các sản phẩm này được khuyến nghị cho trẻ em và thanh thiếu niên để tăng cường dinh dưỡng. Sữa và các sản phẩm từ sữa chủ yếu chứa canxi, protein và vitamin D cần thiết cho sự phát triển xương và cơ bắp.
- Nước ép từ rau củ: Rau củ quả chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ giúp hỗ trợ sự phát triển và sức khỏe toàn diện.
- Nước ép trái cây tươi: Hàng loạt vitamin, khoáng chất và chất xơ cần thiết cho sự phát triển và sức khỏe toàn diện có trong trái cây như cam, quýt, táo, nho, dâu, việt quất, ổi... Tuy nhiên, bạn cũng chỉ nên uống một lượng nước ép vừa phải vì trái cây chứa chất xơ nhưng nước ép lại vô tình loại bỏ đi phần chất xơ này. Nước ép chủ yếu chứa vitamin và đường, bạn chỉ nên uống không quá 300ml/ngày và khoảng 3 - 4 ngày/tuần nhé.
- Nước lọc: Nước cần thiết cho các hoạt động của cơ thể, trong đó có xương khớp. Bổ sung đủ nước giúp bạn vận động dễ dàng, khớp trơn tru và linh hoạt, tăng khả năng phát triển xương.
- Ngũ cốc: Đây là món ăn sáng, bữa phụ hay bữa ăn trước khi tập thể dục lý tưởng nhằm cung cấp năng lượng và dinh dưỡng lành mạnh. Ngũ cốc nguyên hạt có thể kết hợp với sữa tươi, sữa chua (loại ít/không đường) hoặc đơn giản là nước ấm để tạo ra món ăn tuyệt vời cho trẻ em và thanh thiếu niên phát triển khỏe mạnh.
- Thảo mộc: Nước từ các loại thảo mộc thiên nhiên thường chứa các loại chất chống oxy, khoáng chất quan trọng giúp tăng đề kháng, kích thích ăn uống và ngủ ngon hơn. Bạn có thể lựa chọn loại thảo mộc phù hợp với cơ địa và mục đích phát triển chiều cao.
- Sữa từ các loại hạt: Hạnh nhân, óc chó, mắc-ca, đậu nành… chứa chất xơ, vitamin và khoáng chất quan trọng. Sữa hạt là nguồn dinh dưỡng lành mạnh từ thực vật sẽ tăng cường bổ sung chất và an toàn cho cơ thể. Những bạn dị ứng sữa bò có thể sử dụng sữa hạt để bổ sung dinh dưỡng mà không lo ảnh hưởng đến cơ thể.
Caffeine được biết đến với nhiều lợi ích sức khỏe nhưng cũng tiềm ẩn các tác hại, trong đó có ảnh hưởng đến chiều cao nếu bổ sung không đúng cách. Để tăng trưởng đúng tiềm năng và đảm bảo quá trình tăng chiều cao diễn ra thuận lợi, trẻ em và thanh thiếu niên nên ưu tiên chế độ ăn uống khoa học. Thay vì tiêu thụ caffeine, bạn có thể bổ sung các loại thức uống dinh dưỡng lành mạnh mà chúng tôi vừa chia sẻ ở trên để nuôi dưỡng xương tốt hơn, tạo điều kiện kéo dài xương tốt nhất nhé.
